2279 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile İcra ve İflas Takiplerinin Durdurulması

Bilindiği üzere 22.03.2020 tarihinde yayımlanan 2279 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (“Karar”) ile Korona virüsü (COVID-19) salgınının yayılımını önlemek amacıyla alınan tedbirler kapsamında İcra ve İflas Kanunu (“İİK”) m. 330  gereğince icra ve iflas takipleri durdurulmuştur (fevkalede mühlet). İşbu yazı ile mezkûr kararın icra ve iflas takiplerine ilişkin hukuk âleminde doğuracağı sonuçların tespiti mevcut yasal düzenlemeler ele alınmıştır.

A. Yasal Düzenlemeler

1. 2279 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı

Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak nitelendirilen ve kısa sürede tüm ülkelerde görülen COVID-19 salgınının yayılımını önlemek adına alınan tedbirler kapsamında Cumhurbaşkanı tarafından 21 Mart 2020 tarihinde alınan karar gereğince nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere icra ve iflas takipleri 30 Nisan 2020 tarihine kadar durdurulmuştur.

2. Adalet Bakanlığı İcra İşleri Dairesi Başkanlığı Görüş Yazısı

Mezkûr Karar gereğince uygulamada yaşanması muhtemel farklılıkların önlenmesi ve uygulama birliği sağlamak için durdurma kararının amacı da gözetilerek Adalet Bakanlığı İcra İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından 24 Mart 2020 tarihinde İcra Müdürlüklerine gönderilmek üzere görüş yazısı yayımlamıştır.

3. Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından 25 Mart 2020 tarihinde kabul edilen ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasını öngören 7226 sayılı Kanun ile COVID-19 salgını çerçevesinde alınan tedbirler doğrultusunda yargı alanındaki hak kayıplarının önüne geçilmesi amacıyla İİK kapsamında sürelerin ne şekilde işleyeceğine ilişkin düzenleme getirilmiştir.

B. Düzenlemelerin Getirdikleri ve Sonuçları

Cumhurbaşkanı Kararı gereğince nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere 30 Nisan 2020 tarihine kadar;

• Ülke genelinde yürütülmekte olan tüm icra ve iflas takiplerinin durdurulmasına,

• Bu doğrultuda tüm taraf ve takip işlemlerinin yapılmamasına,

• Yeni icra ve iflas takiplerinin alınmamasına,

• İhtiyati haciz kararlarının icra ve infaz edilmemesine karar verilmiştir.

Dolayısıyla mezkûr Kararın 23 Mart 2020 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile birlikte nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere icra ve iflas takipleri 30 Nisan 2020 tarihine kadar durdurularak işlemler geçici olarak yapılamayacak, ihtiyati haciz kararları da icra ve infaz edilemeyecektir.

İşbu Karar ile ilk kez İİK m.330’un uygulaması gerçekleştirilmiştir. Zira anılan kanun hükmünde salgın hastalık halinde Cumhurbaşkanı Kararıyla ülkenin bir kısmında veya bazı iktisadi zümreler lehine muayyen bir müddet için icra takiplerinin durdurulabileceği düzenlenmiştir. Her ne kadar hem Kararda hem de İİK m.330’da icra takiplerinin durdurulduğu ifade edilmiş ise de anılan düzenlemelerin nasıl uygulanacağı ve ne şekilde sonuçlar doğuracağı açıkça düzenlenmemiştir. Bu nedenle uygulamada doğacak ihtilafların önüne geçilmesi adına Adalet Bakanlığı İcra İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından yayımlanan görüş yazısı ve 7226 Sayılı Kanun da dikkate alınarak düzenlemelerin hukuk âleminde doğuracağı sonuçları şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Nafaka alacakları hariç olmak üzere icra ve iflas takipleri ayrıca bir durma kararına gerek olmaksızın durdurulmuştur.

2. Nafaka alacaklarına ilişkin icra takiplerine devam edilecek olup İcra Müdürlükleri yeni nafaka takiplerinin başlatılmasına ilişkin ve diğer icra ve takip taleplerini yerine getirmeye, reddiyat ve tahsilat işlemlerini yapmaya devam edecektir.

3. Nafakaya ilişkin ilamlar takip konusu yapılabilmekle beraber, nafakaya ilişkin ilamın içeriğinde nafakadan ayrı olarak hükmedilen alacakların da ilam bölünemeyeceğinden takibe konu olması durumunda takip işlemleri sadece nafaka alacakları yönünden yapılacaktır.

4. Mahkemelerin ihtiyati tedbir kararlarının infazı hariç olmak üzere takiplerin durdurulması kapsamında çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki tesisine ilişkin takipler de durmuştur.

5. İcra Müdürlüklerine ödemelerin yapılması durumunda dosya kapsamına göre sıra cetveli yapılmasını gerektirmemesi ve borçlu ya da üçüncü kişilerin haklarının ihlal edilmeyeceğinin tespiti halinde söz konusu ödemelerin alacaklıya ödenebilecektir.

6. Dosya borcunun ödenmesi halinde veya alacaklı vekilinin talebi ile haciz ve yakalama şerhi kaldırılabilecek olup 7226 Sayılı Kanun gereğince taraflardan biri, diğer tarafın lehine olan işlemlerin yapılmasını talep edebilecek, dosya kapama işlemleri öncelikle yapılabilecektir.

7. Durdurma kararı öncesinde ihalesi yapılıp kesinleşen ihalelerin tescil işlemleri yapılabilecektir. Ancak teslim işlemlerinin yapılması ise alınan tedbirler ve durdurma kararının amacına aykırılık oluşturmayacak şekilde İcra Müdürlüklerince takdir edilecektir.

8. Durdurma kararı öncesinde açılmış bulunan takipler de dâhil olmak üzere durdurma kararı süresince ödeme ve icra emri gönderilemeyecektir.

9. Durdurma kararı ile birlikte tüm taraf ve takip işlemleri durdurulduğundan itiraz ve talepler alınmayacaktır.

10. Durdurma kararı öncesinde ya da durdurma kararı süresince verilen ihtiyati haciz kararlarının icrası ve infazı durdurulmuş olup, İcra Müdürlüklerince infaz edilemeyecektir.

11. İcra ve İflas Müdürlükleri tarafından satış günü verilerek ilan edilmiş mal ve haklara ilişkin elektronik veya fiziki attırmanın günlerinin durdurma tarihleri içinde kalması halinde, durdurma kararının bitiminden itibaren yeni bir talep aranmaksızın yeni satış günü verilecektir. Bu durumda 7226 Sayılı Kanun gereğince satış ilanı sadece elektronik ortamda yapılacağı ve ücret alınmayacağı belirtilmiştir. Satış ilanının İİK m.114/2 gereğince tarafların menfaati gözetilerek en az masrafla katılımcı sayısının en çok arttıracak vasıta ile ilanın yapılması uygun olacaktır. Daha önce masrafı verilip ilan yapılmış olması nazara alındığında alacaklı ve borçluya ek masraf yüklemeyecek şekilde ilanın yapılmasına özen gösterilerek durma kararı gereğince satış işlemleri gerçekleştirilemeyen mal ve haklar yönünden durma sürecinden sonra yapılacak ilanların UYAP İcra Malları e-Satış Portalında yapılması uygun olacaktır.

12. Durdurma kararı sürecinde icra ve iflas takipleri ile takip hukukuna ilişkin sürelerin durma süresi bitimine kadar işlemeyecektir.

13. Durdurma kararı bir İİK uygulaması olup, Devletin kamu alacaklarında 6183 Sayılı Kanunla yapacağı takipler bu kapsamda değildir.

14. Kanun ve Kararda belirtilen düzenlemeye aykırı işlemler için süresiz şikâyet hakkı söz konusudur. Zira düzenlemenin amacı kamu düzenine ilişkindir.