Hamiline Yazılı Pay Senetleri İçin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirim Zorunluluğu Getirildi
31.12.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7262 sayılı Kanun[1] ile Türk Ticaret Kanunu’nun hamiline yazılı pay senetlerini düzenleyen hükümlerinde hamiline yazılı pay senetleri sistemini değiştiren kapsamlı değişiklikler yapılmıştır.
İşbu çalışma ile hamiline yazılı pay senedi çıkaran halka kapalı anonim şirketler ve bu paylara sahip olan pay sahiplerine konunun önemi nedeni gözetilerek yapılan kapsamlı değişikliklerin yürürlük tarih olan 1 Nisan 2021’den[2] önce bilgi vermek amaçlanmaktadır.
Hamiline Yazılı Pay Senetleri Çıkarılması
Bilindiği üzere, pay senetleri, şirket sermaye payını temsil etmek üzere çıkarılan ve kıymetli evrak özelliği taşıyan menkul kıymet niteliğindeki senetler[3] olarak kabul edilir ve anonim şirketler sermaye payını temsil etmek üzere nama veya hamiline yazılı pay senedi çıkarabilir.
Hamiline yazılı senet, senedin metninden veya şeklinden, hamili kim ise o kişinin hak sahibi sayılacağı anlaşılan kıymetli evraklardır[4]. Yani hak sahibi, senedi elinde bulunduran kişidir.
Halka kapalı anonim şirketlerin sermaye paylarının hamiline yazılı olması halinde, nama yazılı pay senetlerinin aksine yönetim kurulu, hamiline yazılı payları senede bağlamakla yükümlüdür. Yasanın emredici hükmü uyarınca sermaye payları hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde[5];
• Hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan ettirmeli;
• Hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı şirket internet sitesinde yayınlamalı;
• Hamiline yazılı pay sahiplerine pay senetlerini dağıtmadan önce pay sahiplerinin sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirmeli[6];
• Ve son olarak hamiline yazılı pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtmalıdır.
7262 sayılı Kanun ile getirilen yenilik, 01.04.2021 tarihi itibariyle yönetim kurulunun pay sahiplerine hamiline yazılı pay senetlerini dağıtmadan önce hamiline yazılı pay sahiplerinin sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirmekle yükümlü olmasıdır. Aksi takdirde, yani Merkezi Kayıt Kuruluşu’na bildirimde bulunulmaması halinde bildirimde bulunmayan şirket 20.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[7].
Yasada, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen yönetim kurulu üyelerine mi yoksa şirkete mi idari para cezası verileceği açık değilse de hükmün lafzından bu para cezasının muhatabının şirket olduğu anlaşılmaktadır. Ödeme yapan şirket daha sonra bu bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen sorumlu yönetim kuruluna bu tutarı rücu edebilecektir.
Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devri
Hamiline yazılı senetlerinin devri için kural olarak zilyetliğin devri yani hamiline yazılı senedin devralana teslim, fiili hakimiyetin bırakılması, hükmen teslimi veya zilyetliğin havalesi yolları ile geçirilmesi yeterlidir. Taraflar, zilyetliğin geçirilmesi işlemine ek olarak yapacakları devir beyanı veya ciro yoluyla da hamiline yazılı pay senetlerinin devri işlemini gerçekleştirebilir[8].
01.04.2021 tarihi itibariyle halka kapalı anonim şirketlerin hamiline yazılı pay senetlerinin devrinin şirket ve üçüncü kişiler hakkında hüküm ifade edebilmesi için senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesi tek başına yeterli olmayıp payı devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirim yapılması gerekecektir[9]. Hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılan bu bildirim tarihi esas alınacaktır[10].
Aksi takdirde, yani hamiline yazılı pay senedinin devredildiğine ilişkin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulmaması halinde, hamiline yazılı pay senedini devralanlar, Türk Ticaret Kanunu’ndan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamayacaktır[11]. Ayrıca bildirimde bulunmayan devralan 5.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[12].
Hamiline yazılı pay senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi, özellikle bildirim usulü ve süresi ile hamiline yazılı pay senetlerinin kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar ve bu kapsamda alınacak ücretler Ticaret Bakanlığınca çıkarılan bir tebliğ ile belirlenecektir[13]. Tebliğin, hükümlerin yürürlük tarihi olan 1 Nisan 2021 tarihinden önce çıkarılması beklenmektedir.
Hamiline Yazılı Pay Senedi Sahiplerinin Genel Kurula Katılma Usulü
Bilindiği üzere, anonim şirket genel kurul toplantısına, yönetim kurulu tarafından düzenlenen hazır bulunanlar listesinde adı bulunan pay sahipleri katılabilir[14].
7262 sayılı Kanun’dan önce hamiline yazılı pay senedi sahiplerinin genel kurula katılabilmesi için genel kurulun toplantı gününden en geç bir gün önce bu senetlere zilyet olduklarını ispatlayarak giriş kartı almaları ve bu kartları ibraz ederek genel kurul toplantısına toplantılarına katılmaları mümkündü. Ayrıca, giriş kartının verilmesinden sonraki bir tarihte hamiline yazılı pay senedini devraldığını ispatlayan pay sahipleri de genel kurula katılabiliyorlardı.
Fakat, 1 Nisan 2021 tarihi itibariyle yönetim kurulu, hamiline yazılı pay sahiplerine ilişkin listeyi, Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlayacağı pay sahipleri çizelgesine göre düzenleyecektir[15]. Yani hamiline yazılı pay senedi sahipleri giriş kartı ile değil; Merkezi Kayıt Kuruluşunda tutulan kayıtlar uyarınca hazırlanan hazır bulunanlar listesinde isimlerinin bulunması şartıyla genel kurula katılacaklardır. Pay sahiplerinin hazır bulunanlar listesinde adının bulunması yeterli olup ayrıca hamiline yazılı hisse senedini ibraz etmelerine gerek olmayacaktır. Yönetim kurulu, Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlayacağı pay sahipleri çizelgesine göre düzenlenen hazır bulunanlar listesinde adı bulunan gerçek kişilerin kimlik göstermeleri, tüzel kişilerin temsilcilerinin vekâletname ibraz etmelerini[16] toplantıya katılım için yeterli görmek zorundadır.
Eğer, anonim şirket sermaye payları hamiline yazılı olmasına rağmen henüz bu paylar senede bağlanmamış ve hamiline yazılı pay senetleri bastırılarak pay sahiplerine dağıtılmamışsa veya hamiline yazılı paylar için ilmühaber çıkarılmışsa[17]; yönetim kurulu hazır bulunanlar listesini düzenlerken pay defterindeki kayıtları dikkate almak zorundadır[18]. Bu hükümle birlikte hamiline yazılı pay sahiplerinin payları senede bağlanmamışsa ve/veya bu paylara ilişkin yalnızca ilmühaber bastırılmışsa pay defterine kayıt yaptırmadıkları sürece 1 Nisan 2021 tarihinden sonra artık genel kurul toplantılarına katılamazlar.
Hazır bulunanlar listesine esas alınacak olan pay sahipleri çizelgesinin Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanmasının usul ve esasları, gereğinde genel kurul toplantısının yapılacağı gün ile sınırlı olmak üzere payların devrinin yasaklanması ve hamiline yazılı paylar bakımından ilgili diğer konular Ticaret Bakanlığı tarafından 1 Nisan 2021 tarihinden önce çıkarılması beklenen bir tebliğ ile düzenlenecektir[19].
1 Nisan 2021 Tarihinden Önce Sahip Olunan Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Durumu
7262 sayılı Kanun ile Türk Ticaret Kanunu’na eklenen Geçici 14. Madde uyarınca, yapılan değişikliklerin yürürlük tarihinden önce hamiline yazılı pay senedini elinde bulunduran pay sahiplerinin pay senetleri ile birlikte 31.12.2021 tarihine kadar şirkete başvurmaları şarttır[20].
Başvuruyu alan şirket yönetim kurulu, beş iş günü içinde hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirmek zorundadır. Pay sahipleri anonim şirkete başvurmazsa Türk Ticaret Kanunu’ndan doğan paya bağlı haklarını gerekli başvuru yapılıncaya kadar kullanamayacak ve 5.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[21].
Başvuruyu alan anonim şirket yönetim kurulu 5 iş günü içinde Merkezi Kayıt Kuruluşu bildirimini gerçekleştirmezse bildirimde bulunmayan şirket 20.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[22]. Yasada, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen yönetim kurulu üyelerine mi yoksa şirkete mi idari para cezası verileceği açık değilse de hükmün lafzından bu para cezasının muhatabının şirket olduğu anlaşılmaktadır. Ödeme yapan şirket daha sonra bu bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen sorumlu yönetim kuruluna bu tutarı rücu edebilecektir.
Sonuç
7262 sayılı Kanun ile sermaye payları hamiline yazılı halka kapalı anonim şirketleri ve hamiline yazılı pay senetlerinin sahibi olan pay sahiplerini ilgilendiren Türk Ticaret Kanunu’nun hamiline yazılı pay senetlerini düzenleyen hükümlerinde kapsamlı değişiklik yapılmıştır.
Her ne kadar değişiklikler 1 Nisan 2021 tarihi itibariyle yürürlüğe girecekse de Ticaret Bakanlığı’nın belirlenen bu tarihten önce yapılan kapsamlı değişikliklerin ayrıntılarının bir tebliğ ile belirlemesi gerekecektir.
Mevcut durum itibariyle 1 Nisan 2021 tarihinden önce hamiline yazılı pay senetlerini elinde bulunduran pay sahiplerinin 1 Nisan 2021 tarihinden sonra pay senetleri ile birlikte 31.12.2021 tarihine kadar şirkete başvurmaları gerekecektir. Başvuruyu alan şirket yönetim kurulunun Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılacak tebliğ uyarınca be en geç 5 iş günü içerisinde hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirmeleri gerekecektir.
1 Nisan 2021 tarihinden sonraki yeni sistemde, hamiline yazılı pay senetlerinin dağıtılması için anonim şirket yönetim kurulu hamiline yazılı pay sahiplerine pay senetlerini dağıtmadan önce pay sahiplerinin sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirim yapmaları gerekecektir. Aksi takdirde şirketin 20.000-TL idari para cezası ile cezalandırılması söz konusu olabilecektir.
Öte yandan, yine 1 Nisan 2021 tarihinden sonraki yeni sistemde, hamiline yazılı pay senetlerinin devrinin şirket ve üçüncü kişiler için hüküm ifade etmesi için devralanın Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirim yapılması gerekecektir. Bu bildirim yükümlüğüne uymayan devralan şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakları kullanmayacak olup ayrıca 5.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır. Hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde pay senedi devir tarihi değil Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılan bu bildirim tarihi esas alınacaktır.
Mevcut durumda sermaye payları hamiline yazılı olan anonim şirketler, hamiline yazılı pay senedi çıkaracak şirket ile hamiline yazılı pay senedi sahipleri ve hamiline yazılı paylar için elinde ilmühaber bulunan pay sahiplerinin ayrıntılı bilgi için danismanlik@bagatur.com mail adresinden bizlere ulaşabileceğini belirtmek isteriz.
KAYNAKLAR
[1] 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun’un 13.01.2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nu değiştiren 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33 ve 34. Maddeleri
[2] 7262 sayılı Kanun Madde 43
[3] Mehmet Bahtiyar: Ortaklıklar Hukuku, 14. Baskı, İstanbul 2020, s. 322.
[4] TTK Madde 658/1
[5] TTK Madde 486/f.3
[6] 7262 sayılı Kanun Madde 31
[7] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-a
[8] Poroy/Tekinalp/Çamoğlu: Ortaklıklar ve Kooperatifler Hukuku, 11. Baskı, İstanbul 2009, N. 1113
[9] 7262 sayılı Kanun Madde 32; TTK Madde 489/1
[10] 7262 sayılı Kanun Madde 32; TTK Madde 489/2
[11] 7262 sayılı Kanun Madde 30; TTK Madde 426/2: “Hamiline yazılı pay senedinin zilyedi bulunduğunu ispat eden ve Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilen kimse, şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakları kullanmaya yetkilidir.”
[12] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-b
[13] 7262 sayılı Kanun Madde 32; TTK Madde 489/4
[14] TTK Madde 415/1
[15] 7262 sayılı Kanun Madde 29; TTK Madde 417/1
[16] 7262 sayılı Kanun Madde 28; TTK Madde 415/2
[17] TTK Madde 486/2
[18] 7262 sayılı Kanun Madde 29; TTK Madde 417/2
[19] 7262 sayılı Kanun Madde 32; TTK Madde 417/5
[20] 7262 sayılı Kanun Madde 34; TTK Geçici Madde 14
[21] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-b
[22] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-a