Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşunda Kayıt Altına Alınması
Bilindiği üzere 31.12.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7262 sayılı Kanun[1] ile Türk Ticaret Kanunu’nun hamiline yazılı pay senetlerini düzenleyen hükümlerinde hamiline yazılı pay senetleri sistemini değiştiren kapsamlı değişiklikler yapılarak[2] halka kapalı anonim şirketlerde 01.04.2021 tarihi itibariyle şirketin pay sahiplerine hamiline yazılı pay senetlerini dağıtmadan önce hamiline yazılı pay sahiplerinin sahip oldukları paya ilişkin bilgilerin artık Merkezi Kayıt Kuruluşuna (“MKK”) bildirilmesi gerektiği, bu payların devrinin de benzer şekilde Merkezi Kayıt Kuruluşuna devir ile şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebileceğini hüküm altına almıştır.
Yapılan değişikliklerde hamiline yazılı pay senetlerinin MKK’ya bildirilmesi, özellikle bildirim usulü ve süresi ile hamiline yazılı pay senetlerinin kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar ve bu kapsamda alınacak ücretlerin Ticaret Bakanlığınca çıkarılan bir tebliğ ile belirleneceği[3] öngörüldüğünden 06.01.2021 tarihinde Ticaret Bakanlığı Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmesi ve Kayıt Altına Alınması Hakkında Tebliğ’ini (“Tebliğ”) çıkarmıştır.
Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Çıkarılması ve Bastırılması Usulü
Halka kapalı anonim şirketlerin sermaye paylarının hamiline yazılı olması halinde, nama yazılı pay senetlerinin aksine yönetim kurulu, hamiline yazılı payları senede bağlamakla yükümlüdür. Yasanın emredici hükmü uyarınca sermaye payları hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde[4];
• Hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan ettirmeli;
• Hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı şirket internet sitesinde yayınlamalı;
• Hamiline yazılı pay sahiplerine pay senetlerini dağıtmadan önce pay sahiplerinin sahip oldukları paya ilişkin bilgileri MKK’ya bildirmeli[5];
• Bu bildirilimin yapıldığı ticaret sicil müdürlüğü tarafından teyit edilmeli[6]
• Ve son olarak hamiline yazılı pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtmalıdır.
Yönetim kurulunun alacağı kararda bastırılacak pay senetlerinin; adedi, tertibi, itibari değeri, temsil ettiği pay adedi ve tutarı, grubu, şirket tarafından verilen sıra numarası ile toplam pay adedi ve bu paylara karşılık gelen toplam pay bedelinin belirtilmesi zorunludur.
MKK nezdinde oluşturulacak sisteme, bu yönetim kurulu kararı ile bastırılacak her bir senedin dağıtılacağı hamiline yazılı pay sahibinin (1) gerçek kişi ise; adı, soyadı, vatandaşlığı, yerleşim yeri, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı değilse yabancı kimlik numarası, mavi kart numarası veya pasaport numarası; (2) tüzel kişi ise; unvanı, MERSİS numarası, vergi kimlik numarası veya kayıtlı bulunduğu ülkede verilen sicil numarası ile merkez adresi ile (3) iletişim bilgileri kaydedilir. Bu nedenle şirketi temsile yetkililer, bu bilgiler ile birlikte şirketin iletişim bilgilerini e-Devlet üzerinden elektronik imza, e-devlet şifresi veya Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı ile erişim sağlanarak veya doğrudan MKK’nin “e-Yatırımcı: Yatırımcı Bilgi Merkezi” uygulamasından giriş yapılarak elektronik ortamda MKK’ya bildirmekle yükümlüdür[7].
Bildirimlerin belirlenen usul ve esaslara uygun olmaması halinde kayıt talebi sistem tarafından kabul edilmez[8]. Şirket tarafından yapılacak her bir bildirimde 2021 yılı için 50-TL bildirim ücreti ödenecektir. Aynı gün yapılan bildirimlerde tek ücret alınacaktır[9].
Şirket tarafından yapılan bildirim üzerine şirkete ve pay sahibine kaydın oluşturulduğu hususunda MKK tarafından sistemde kayıtlı telefona kısa mesaj veya elektronik posta adresine elektronik posta gönderilmek suretiyle bilgilendirmede bulunulur[10]. Bu nedenle sistemdeki iletişim bilgilerinin güncel olmasından ve bu değişikliklerin MKK’ya bildirilmesinden şirket ve pay sahibi sorumludur.
Pay senetlerinin bastırılırken MKK tarafından her bir pay senedi için üretilen tekil numaranın ve şirket adına imzaya yetkili olanlardan en az ikisinin imzasının da senette yer alması zorunludur[11].
Bu süreçteki MKK’ya bildiriminin yapılmaması halinde bildirimde bulunmayan şirket 20.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[12]. Yasada, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen yönetim kurulu üyelerine mi yoksa şirkete mi idari para cezası verileceği açık değilse de hükmün lafzından bu para cezasının muhatabının şirket olduğu anlaşılmaktadır. Ödeme yapan şirket daha sonra bu bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen sorumlu yönetim kuruluna bu tutarı rücu edebilecektir.
Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devri[13]
Hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesi suretiyle payı devralan tarafından MKK’ya yapılacak bildirimle hüküm ifade edecektir. Devralan tarafından şirkete başvurulması durumunda devir bildirimi şirket aracılığıyla yapılacaktır.
Bildirimde devralan pay sahibinin (1) gerçek kişi ise; adı, soyadı, vatandaşlığı, yerleşim yeri, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı değilse yabancı kimlik numarası, mavi kart numarası veya pasaport numarasının; (2) tüzel kişi ise; unvanı, MERSİS numarası, vergi kimlik numarası veya kayıtlı bulunduğu ülkede verilen sicil numarası ile merkez adresinin, (3) iletişim bilgilerinin ve (4) devir konusu pay senedinin bir örneğinin yer alması zorunludur. Bu bildirim de yine e-Devlet üzerinden elektronik imza, e-devlet şifresi veya Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı ile erişim sağlanarak veya doğrudan MKK’nin “e-Yatırımcı: Yatırımcı Bilgi Merkezi” uygulamasından giriş yapılarak elektronik ortamda yapılacaktır[14]. 2022 yılı itibariyle devir bildirimlerinde pay sahiplerinden yıllık 50-TL bildirim ücreti alınacaktır[15].
Bildirim üzerine devralan ve devredene kaydın oluşturulduğu hususunda MKK tarafından sistemde kayıtlı telefona kısa mesaj veya elektronik posta adresine elektronik posta gönderilmek suretiyle bilgilendirmede bulunulur[16]. Bildirimlerin belirlenen usul ve esaslara uygun olmaması halinde kayıt talebi sistem tarafından kabul edilmez[17].
Hamiline yazılı pay senedinin devredildiğine ilişkin MKK’ya bildirimde bulunulmaması halinde, hamiline yazılı pay senedini devralanlar, Türk Ticaret Kanunu’ndan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamayacaktır[18]. Ayrıca bildirimde bulunmayan devralan 5.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[19].
Hamiline Yazılı Pay Senedinin Miras Yolu ile Geçişi
Hamiline yazılı pay senedi külli halefiyete dayanarak el değiştirmişse, ilgililer tarafından hak sahipliğini gösterir belgeyle birlikte yapılacak bildirim üzerine MKK kayıtlarında gerekli değişiklik yapılacaktır[20].
Hamiline Yazılı Pay Senedinin Haczi veya Tedbire Konu Olması
Muhafaza altına alınmak suretiyle icra müdürlüklerince veya tahsil dairelerince hacze veya yargı mercilerince verilen bir karara istinaden tedbire konu edilen pay senedi hakkında ilgili merciin senet üzerinde yer alan ve MKK tarafından üretilen tekil numarayı içerecek şekilde şirkete yapacağı bildirim üzerine MKK nezdinde gerekli kayıt şirket tarafından oluşturulur. Eğer pay senetleri 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca el koymaya konu olmuşsa el koyma işlemini uygulayan merci bu bildirimi MKK’ya yapacaktır[21]. Bu bildirim için herhangi bir ücret alınmaz[22].
İlgili merci tarafından aksi yönde bir karar verilmedikçe haczedilen veya tedbire konu edilen pay senedine ilişkin olarak devir bildirimi kaydedilemez.
Hamiline Yazılı Pay Senedinin İptali
Tebliğ, sermaye azaltımı veya pay senedinin değiştirilmesi nedeniyle senedin iptal edilmesi halinde, şirketi temsile yetkili olanlarca ilgili kararla birlikte yapılacak bildirim üzerine senede ilişkin kaydın MKK sisteminden iptal edileceğini[23] düzenlemişse de senedin mahkeme kararı ile iptal edilmesine ilişkin açıkça bir iptal usulü öngörmemiştir. Bu halde de şirketi temsile yetkili olanlarca ilgili mahkeme kararı ile MKK’ya başvurulması gerekeceği söylenebilir.
Eğer şirket terkin edilmişse bildirim üzerine veya kendiliğinden sistemdeki hamiline yazılı pay senedine ilişkin kayıtlar MKK tarafından iptal edilecektir.
Hamiline Yazılı Pay Senedi Sahiplerinin Genel Kurula Katılma Usulü
Bilindiği üzere, anonim şirket genel kurul toplantısına, yönetim kurulu tarafından düzenlenen hazır bulunanlar listesinde adı bulunan pay sahipleri katılabilir[24].
Hazır bulunanlar listesi düzenlenirken hamiline yazılı pay senetleri sahipleri bakımından MKK’dan sağlanan ve hamiline yazılı pay sahiplerinin ad ve soyadları veya unvanları, adresleri, sahip oldukları pay miktarı, payların itibarî değerleri ve varsa gruplarını gösteren pay sahipleri çizelgesi esas alınacaktır[25]. Bu nedenle genel kurul tarihinden en az iki gün önce 2021 yılı için 150 TL karşılığında MKK sistemi üzerinden pay sahipleri çizelgesi için başvuru yapılması gerekir[26]. Pay sahipleri çizelgesinin güncelliğinin sağlanması için çizelgenin genel kurul günü MKK sisteminden alınacağı öngörülmüştür.
31.12.2021 tarihine kadar yapılacak genel kurullarda hazır bulunanlar listesi düzenlenirken MKK’ya bildirilmek üzere şirkete başvuruda bulunan ancak henüz şirket tarafından MKK’ya bildirilmeyen pay sahipleri de dikkate alınacaktır[27].
MKK Sistemindeki Kayıtlar
MKK sisteminde tutulan kayıtlar gizlidir[28] ve süresiz olarak saklanır[29]. Benzer şekilde sistemden edinilen pay sahipleri çizelgesi üçüncü kişilere verilemez, veriliş amacı dışında kullanılamaz[30].
Hamiline yazılı pay senedi sahipleri, adlarına kayıtlı olan hamiline yazılı pay senetlerine ilişkin bilgilere MKK sistemi üzerinden erişebilir, MKK’nın “e-Yatırımcı: Yatırımcı Bilgi Merkezi” uygulamasından elektronik ortamda sorgulayabilir ve bu kayıtlar hakkında sistemden tevsik edici belge alabilir. Fakat bu belgeler tek başına herhangi bir pay sahipliği hakkı tesis etmez[31].
Şirket tarafından MKK sisteminde üretilen tekil numara dışında hatalı veya eksik kayıtları düzeltmek amacıyla MKK sisteminde güncelleme yapılması durumunda, düzeltme yapıldığı bilgisi MKK tarafından şirkete ve ilgili pay sahibine bildirilir[32].
1 Nisan 2021 Tarihinden Önce Sahip Olunan Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Durumu
7262 sayılı Kanun ile Türk Ticaret Kanunu’na eklenen Geçici 14. Madde uyarınca, yapılan değişikliklerin yürürlük tarihinden önce hamiline yazılı pay senedini elinde bulunduran pay sahiplerinin pay senetleri ile birlikte 31.12.2021 tarihine kadar şirkete başvurmaları şarttır[33].
BaşvUruyu alan şirket yönetim kurulu, öncelikle MKK sistemine ilk kayıt için MKK’ya 150-TL kayıt ücreti ödeyecek ve beş iş günü içinde hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgileri Tebliğ ekinde belirlenen form ve pay senetleri ile birlikte MKK’ya bildirmek zorundadır. Formun ıslak imzalı bir sureti pay sahibine de verilmek zorundadır. Form pay senedinin şirkete teslimi ve senedin pay sahibine iadesinin ispatı dışında herhangi bir amaçla kullanılamaz[34].
MKK tarafından senet için tekil numara üretildikten sonra bu numara senet üzerinde görülebilecek bir yere şirket tarafından yazılır ve imzaya yetkili olanlardan en az ikisi tarafından imzalanır ve pay senetleri pay sahibine iade edilir.
Pay sahipleri anonim şirkete başvurmazsa Türk Ticaret Kanunu’ndan doğan paya bağlı haklarını gerekli başvuru yapılıncaya kadar kullanamayacak ve 5.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[35].
Başvuruyu alan anonim şirket yönetim kurulu 5 iş günü içinde Merkezi Kayıt Kuruluşu bildirimini gerçekleştirmezse bildirimde bulunmayan şirket 20.000-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır[36]. Yasada, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen yönetim kurulu üyelerine mi yoksa şirkete mi idari para cezası verileceği açık değilse de hükmün lafzından bu para cezasının muhatabının şirket olduğu anlaşılmaktadır. Ödeme yapan şirket daha sonra bu bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen sorumlu yönetim kuruluna bu tutarı rücu edebilecektir.
Mevcut durumda sermaye payları hamiline yazılı olan anonim şirketler, hamiline yazılı pay senedi çıkaracak şirketler ile hamiline yazılı pay senedi sahipleri ve hamiline yazılı paylar için elinde ilmühaber bulunan pay sahiplerinin ayrıntılı bilgi için info@bagatur.com mail adresinden bizlere ulaşabileceğini belirtmek isteriz.
KAYNAKLAR
[1] 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun’un 13.01.2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nu değiştiren 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33 ve 34. Maddeleri
[2] Konuya ilişkin “Hamiline Yazılı Pay Senetleri için Merkezi Kayıt Kuruluşu’na Bildirim Zorunluluğu Getirildi” yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
[3] 7262 sayılı Kanun Madde 32; TTK Madde 489/4
[4] TTK Madde 486/f.3
[5] 7262 sayılı Kanun Madde 31
[6] Tebliğ Madde 4
[7] Tebliğ Madde 11
[8] Tebliğ Madde 7
[9] Tebliğ Ek-1
[10] Tebliğ Madde 12
[11] Tebliğ Madde 4
[12] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-a
[13] Hamiline yazılı pay senedi üzerinde intifa hakkı tanınması hali ise MKK bildirimini gerektirmez. Pay sahipleri çizelgesinde yer alan pay senedi üzerinde intifa hakkı tanınmışsa intifa hakkı sahibi bu hakkını şirket yönetim kuruluna belgeleyerek genel kurula katılabilecektir.
[14] Tebliğ Madde 11
[15] Tebliğ Ek-1
[16] Tebliğ Madde 12
[17] Tebliğ Madde 7
[18] 7262 sayılı Kanun Madde 30; TTK Madde 426/2: “Hamiline yazılı pay senedinin zilyedi bulunduğunu ispat eden ve Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilen kimse, şirkete karşı pay sahipliğinden doğan hakları kullanmaya yetkilidir.”
[19] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-b
[20] Tebliğ Madde 14
[21] Tebliğ Madde 13
[22] Tebliğ Ek-1
[23] Tebliğ Madde 9
[24] TTK Madde 415/1
[25] Tebliğ Madde 6
[26] Genel kurul toplantıya mahkeme tarafından yetkilendirilen kayyım veya pay sahibi, azlık, tasfiye memurları tarafından çağrılıyorsa başvuru bunlar tarafından yapılabilir.
[27] Tebliğ Geçici Madde 2
[28] Tebliğ Madde 8
[29] Tebliğ Madde 7
[30] Tebliğ Madde 6
[31] Tebliğ Madde 12
[32] Tebliğ Madde 7
[33] 7262 sayılı Kanun Madde 34; TTK Geçici Madde 14
[34] Tebliğ Geçici Madde 1
[35] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-b
[36] 7262 sayılı Kanun Madde 33; TTK Madde 562/13-a