Isıg Kapsamında Sorumluluklar

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATI KAPSAMINDA SORUMLULUKLAR

BİLGİ NOTU

1. İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (“İSGK”) uyarınca gerekli risklerin değerlendirilmesi, önlemlerin alınması, eğitimlerin verilmesi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi istihdam edilmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi, çalışma ortamının düzenlenmesi ve sair yükümlülükler işverene aittir.

1. ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİNİN SORUMLULUKLARI

Kurulmasını planladığımız şirket, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nin 4. maddesi uyarınca OSGB (Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi)dir.

OSGB; kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimleri ifade etmektedir.

OSGB’lerin kurulabilmesi için İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nin 12. maddesi uyarınca; en az 1 (bir) iş güvenliği uzmanı, 1 (bir) işyeri hekimi ve 1 (bir) diğer sağlık personeli^[I] istihdam edilmesi zorunludur.

OSGB’lerin sorumlulukları, öncelikle İSGK md.8’de belirtilmiş olup bu hükme göre, Kanun kapsamında hizmet sunan kuruluşlar (yani OSGBler) ile işyeri hekimi ve is güvenliği uzmanları, is sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karsı sorumludur.

Kanun ile getirilen genel sorumluluğun yanı sıra İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nin 13. maddesinde ayrıca OSGB’lerin sorumlulukları belirtilmiştir. Madde metnine göre;

“1) İSGB ve OSGB’ler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasına katkıda bulunulması amacıyla;

1. İşyerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı yürütülecek her türlü koruyucu, önleyici ve

düzeltici faaliyeti kapsayacak şekilde, çalışma ortamı gözetimi konusunda işverene rehberlik yapılmasından ve öneriler hazırlayarak onayına sunulmasından,

1. Çalışanların sağlığını korumak ve geliştirmek amacı He yapılacak sağlık gözetiminin uygulanmasından,
2. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ve bilgilendirilmeleri konusunda planlama yapılarak işverenin onayına sunulmasından,

ç) İşyerinde kaza, yangın, doğal afet ve bunun gibi acil müdahale gerektiren durumların belirlenmesi, acil durum planının hazırlanması, ilkyardım ve acil müdahale bakımından yapılması gereken uygulamaların organizasyonu ile ilgili diğer birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasından.

1. Yıllık çalışma planı, yıllık değerlendirme raporu, çalışma ortamının gözetimi, çalışanların sağlık gözetimi, iş kazası ve meslek hastalığı ile iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin bilgilerin ve çalışma sonuçlarının kayıt altına alınmasından,
2. Çalışanların yürüttüğü işler, işyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları ve maruziyet bilgileri ile işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi sonuçları, iş kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, işyerindeki kişisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanmasından,
3. İşyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin görev, yetki, sorumluluk ve eğitimleri ile ilgili yönetmelik ile İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik kapsamında hizmet verdikleri alanlarda belirtilen görevlerin verine getirilip getirilmediğinin izlenmesinden, sorumludur

• İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ SORUMLULUĞU

İSGK md. 8/2 uyarınca, işyeri hekimi ile iş güvenliği uzmanları, görev verdikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kapsamında alınması gereken tüm tedbirlerin işverene bildirilmesi ve bu tedbirlerin alınmaması halinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nı durumdan haberdar etmek ile yükümlüdürler.

İşyeri hekimi ile iş güvenliği uzmanları, yukarıda OSGB’ler için belirtildiği gibi, İSGK md.8/3 uyarınca, verdikleri hizmetlerin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı hizmet sundukları işverene karşı sorumludurlar.

Ayrıca, herhangi bir çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesinin askıya alınacağı belirtilmiştir (İSGK md. 8/4).

İSGK hükümleri dışında, aynı Kanun uyarınca çıkarılan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’in 9. maddesinde iş güvenliği uzmanlarının görevleri kısaca (i) rehberlik ve (ii) risk değerlendirmesi yapılması, (iii) çalışma ortamının gözetilmesi, (iv) eğitim, bilgilendirme yapılması ve kayıtların tutulması ile (v) ilgili birimlerle işbirliği içerisinde olunmasıdır. Aynı Yönetmeliğin 11. maddesinde iş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri de belirtilmiştir:

“(1) İş güvenliği uzmanları, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimii bir çalışma ortamının sağlanmasına

katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları He ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.

• İş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karsı sorumludu
• Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iş güvenliği uzmanının yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alını Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleşmiş vargı kararı, malullüğün belirlenmesinde ise 5510 saylı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesindeki kriterler esas alınır.
• İş güvenliği uzman, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile 9 uncu maddede belirtilen hususlara ait faaliyetlerini, işyeri hekimi ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.”

1. İSTİHDAM EDENİN SORUMLULUĞU

OSGBler, yukarıda belirtilen sorumluluk ve yükümlülüklerinin yanı sıra, çalıştırdıkları iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarından kaynaklanan iş kazalarından ötürü ayrıca sorumlu olabileceklerdir.

Bu kapsamda, OSGBlerin istihdam eden olarak sorumluluğu kusursuz sorumluluk olup buna ilişkin Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulunun 1957/1 esas, 1957/3 karar sayılı kararında; “Borçlar Kanunu’nun 55. maddesine göre adam çalıştıranın ödeme ile yükümlü tutulabilmesi için kendisinin kusuru bulunması gerekli olmadığı gibi, çalıştırdığı adamın da kusuru bulunması gerekmez. ”

Yine Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 1.11.2000 tarih 200/1594 karar sayılı kararında “İstihdam edenin sorumluluğu için kendisinin veya çalıştırdığı kişinin kusuru koşul değildir. Buradaki sorumluluk özen ve gözetim ödevinin objektif olarak yerine getirilmemesinden kaynaklanan kusura dayanmayan bir sorumluluktur. Zararın hizmet sırasında çalıştırılanın evlemi sonucunda meydana gelmesi yeteridir. Başka bir anlatımla kazanın işverenin işi görülürken gerçekleşmiş olması sorumluluk için yeterli olmayıp, eylemle zarar arasındaki uygun neden-sonuç bağının işçinin ya da    üçüncü   kişinin     tam kusuru ile   kesilmemiş    olması   da zorunludur. ”

1. SONUÇ

Gerek ISGK ile gerekse Kanun uyarınca çıkartılan yönetmelikler ile hem OSGBler için hem de işyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanlarına sorumluluklar yükümlenmiş olup bundan sonra açılacak iş kazası tespit ve tazminat davalarında işverenin yanı sıra o işyerine hizmet veren OSGBler ile iş güvenliği uzmanları da taraf olacak ve zararlardan sorumlu olacaklardır.

Av. Gülşen Ürer, LL.M – Av. Gözde Özkanoğlu

Mart, 2013

^[I] Diğer sağlık personelinin kimler olduğu, henüz ilgili yönetmelik çıkmadığından, belli değil.