Limited Şirket Esas Sözleşmesi
Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından belirli bir sermaye ile bir ticaret unvanı altında kurulan[1] ve şirketin, borç ve yükümlülükleri dolayısıyla sadece malvarlığıyla sorumlu olduğu tüzel kişiliğe sahip sermaye şirketidir[2].
Emredici kural olarak şirket esas sözleşmesinde yapılan düzenlemeler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun limited şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak yasada buna açıkça izin verilmişse yasal düzenlemelerden farklı şekilde düzenleme içerebilir[3].
Yasa esas sözleşmede bulunması zorunlu kayıtlar ile esas sözleşmede bulunduğu takdirde bağlayıcı olan düzenlemeler şeklinde ikili bir ayrıma gitmiştir.
• Esas sermayenin itibarî tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibarî değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları[4]
• Şirket tarafından yapılacak ilanların şekli
esas sözleşmede bulunması gereken zorunlu kayıtlardan iken;
• Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılmasına ilişkin kanuni hükümlerden ayrılan düzenlemeler
• Ortaklara veya şirkete, esas sermaye payları ile ilgili olarak önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları tanınması
• Belirli veya belirlenebilir ortaklara veto hakkı veya bir genel kurul kararının oylanması sonucunda oyların eşit çıkması hâlinde bazı ortaklara üstün oy hakkı tanıyan hükümler
• Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin özel hak tanıyan hükümler
• Genel kurulda karar almaya, oy hakkına ve oy hakkının hesaplanmasına ilişkin kanuni düzenlemeden ayrılan hükümler
• Şirket yönetiminin üçüncü bir kişiye bırakılmasına ilişkin yetki hükümler
• Bilanço kârının kullanılması hakkında kanundan ayrılan hükümler[5]
esas sözleşmede bulunduğu takdirde bağlayıcı olacaktır[6].
Esas sözleşme, kural olarak esas sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla değiştirilebilir[7] ve esas sözleşmede yapılan her değişiklik tescil ve ilan edilmelidir. Aşağıda sıralanan genel kurul kararları ise temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması hâlinde alınabilecektir[8]:
• Şirket işletme konusu ile merkezinin değiştirilmesi
• Oyda imtiyazlı esas sermaye paylarının öngörülmesi
• Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılması, yasaklanması ya da kolaylaştırılması.
Öte yandan yasada belli kararların alınabilmesi için ağırlaştırılmış nisap aranıyorsa, bu nisabı daha da ağırlaştıracak esas sözleşme hükümleri, ancak esas sözleşmede öngörülecek çoğunlukla kabul edilebilir.
Yasada veya esas sözleşmede aksi öngörülmediği takdirde, seçim kararları dâhil, tüm genel kurul kararları[9], toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile alınır[10]. Ortakların oy hakkı ise esas sermaye paylarının itibarî değerine göre hesaplanır. Esas sözleşmede daha yüksek bir tutar öngörülmemişse her 25 TL bir oy hakkı verir ve esas sözleşme ile birden fazla paya sahip ortakların oy hakları sınırlandırılabilir[11].
Esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemlerin ise geçerliliği yazılı şekilde yapılması ve tarafların imzalarının noterce onaylanmasına bağlıdır. Esas sözleşmede aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri ve geçerliliği için ortaklar genel kurulunun onayı şarttır.
Yasa özellikle esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler açısından yasadan ayrılan hükümlerden farklı düzenlemelerin esas sözleşme ile kararlaştırılabilmesine açıkça izin vermiştir: (1) Esas sözleşmede başka türlü düzenlenmemişse, ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin onayı reddedebilir veya (2) Esas sözleşme ile sermaye payının devri yasaklanabilir[12]. Fakat her halde şirkete başvurudan itibaren üç ay içinde genel kurul reddetmediği takdirde onayı vermiş sayılır.
Esas sermaye paylarının devrinin şirket genel kurulu tarafından onaylanmasının ardından 30 (otuz) gün içinde şirket müdürleri tarafından ticaret siciline başvurularak pay geçişinin tescil edilmesi gerekir[13]. Yani limited şirketlerde esas sermaye paylarının devri tescil ve ilana tabi bir unsur olup yasa sicil kaydına güvenen iyiniyetli üçüncü kişilerin güvenini korumaktadır.
Öte yandan limited şirketler esas sermaye pay senetleri ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olarak düzenleneceği hüküm altına alınmıştır[14]. Yasada nama yazılı pay senedi çıkarılması açısından anonim şirket hükümlerine atıf yapılmadığından limited şirketlerde pay senedi çıkarılması ihtiyaridir[15]. Nama yazılı pay senedi çıkarılabilmesi için esas sözleşme de hüküm bulunması da şart değildir[16]. Esas sözleşmede genel kurulun yetki ve görevleri arasında sayılmadığı sürece müdür ya da müdürler kurulu alacağı bir karar ile nama yazılı pay senedi çıkarılmasına karar verebilir[17].
Çıkarılacak nama yazılı pay senetlerinde ve ispat senetlerinde; ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerinin, ağırlaştırılmış veya bütün ortakları kapsayacak biçimde düzenlenmiş rekabet yasağının ve şirket sözleşmesinde öngörülmüş önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım haklarının, senet üzerinde açıkça belirtilmesi gereklidir[18]. Yasanın belirlediği işbu içeriğin limited şirkette çıkarılabilecek nama yazılı pay senedinde yer almaması halinde, senedin zorunlu şekle uyulmaması sebebiyle geçersiz olmasına yol açacaktır[19].
Burada önemle ifade etmek gerekir ki esas sermaye payını içeren nama yazılı senet çıkarılması, paya devir ve dolayısıyla dolaşım kolaylığı sağlamaz. Bu olanak, limited şirket esas sermaye payını ne anonim şirket payına dönüştürür ne de yaklaştırır. Sadece ispatı ve gereğinde limited şirkete ilişkin hükümler çerçevesinde payın devrinde bazı kolaylıklar sağlayabilir[20].
Bu haliyle limited şirketlerde bastırılan pay senetlerinin menkul kıymet niteliğinde bulunmaması sebebiyle vergisel açıdan anonim şirketler için düzenlenen bastırılmış hisse senedi veya geçici ilmühaberlere[21] tanınan istisna veya indirimlerden yararlanma imkanı bulunmamaktadır. Bunun başlıca nedeni ise limited şirket ortaklık payları için nama yazılı pay senedi bastırılabilse de Maliye Bakanlığı[22] tarafından bu senetlere menkul kıymet niteliği tanınmadığının kabul edilmesidir[23]. Dolayısıyla limited şirketler için esas sermaye payının devrinden elde edilen kazançlar değer artış kazancı olarak, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar kapsamı içinde değerlendirilerek vergilendirilecektir[24].
Katma Değer Vergisi açısından ise gerçek kişiler bakımından KDV mükellefi olmayan gerçek kişinin ortaklık payı satışı değer artış kazancı olduğundan KDV’ye tabi olmayacaktır[25]
Tüm bu açıklamalar da göstermektedir ki her ne kadar yasada limited şirket esas sözleşmesinde yasadan ayrılmaya izin verilen konularda yasadan farklı bir düzenleme yapılabileceği belirtilmişse de birçok noktada yasanın izin verdiği sınırlarda yasanın belirlediği kurallardan ayrılmak limited şirketler için mümkündür
KAYNAKLAR
[1] TTK Madde 573
[2] TTK Madde 602
[3] TTK Madde 579
[4] TTK Madde 576
[5] TTK Madde 608/2: “Şirket sözleşmesi ile aksi öngörülmedikçe, kâr payı, esas sermaye payının itibarî değerine oranla hesaplanır; ayrıca yerine getirilen ek ödeme yükümlülüklerinin tutarı da kâr payının hesaplanmasında itibarî değere eklenir.”
[6] TTK Madde 577
[7] TTK Madde 589
[8] TTK Madde 621
[9] TTK Madde 616: “Genel kurulun devredilemez yetkileri şunlardır:
- a) Şirket sözleşmesinin değiştirilmesi.
- b) Müdürlerin atanmaları ve görevden alınmaları.
- c) Topluluk denetçisi ile denetçilerin atanmaları ve görevden alınmaları.
- e) Yılsonu finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun onaylanması, kâr payı hakkında karar verilmesi, kazanç paylarının belirlenmesi.
- f) Müdürlerin ücretlerinin belirlenmesi ve ibraları.
- g) Esas sermaye paylarının devirlerinin onaylanması.
- h) Bir ortağın şirketten çıkarılması için mahkemeden istemde bulunulması.
ı) Müdürün, şirketin kendi paylarını iktisabı konusunda yetkilendirilmesi veya böyle bir iktisabın onaylanması.
- i) Şirketin feshi.
- j) Genel kurulun kanun veya şirket sözleşmesi ile yetkilendirildiği ya da müdürlerin genel kurula sunduğu konularda karar verilmesi.
(2) Aşağıda sayılanlar, şirket sözleşmesinde öngörüldükleri takdirde genel kurulun devredilemez yetkileridir:
- a) Şirket sözleşmesi uyarınca genel kurulun onayının arandığı hâller ile müdürlerin faaliyetlerinin onaylanması.
- b) Önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım haklarının kullanılması hakkında karar verilmesi.
- c) Esas sermaye payları üzerinde rehin hakkı kurulmasına ilişkin onayın verilmesi.
- d) Yan edim yükümlülükleri hakkında iç yönerge çıkarılması.
- e) Şirket sözleşmesinin 613 üncü maddenin dördüncü fıkrası uyarınca ortakların onayını yeterli görmemesi hâlinde, müdürlerin ve ortakların şirkete karşı bağlılık yükümü veya rekabet yasağı ile bağdaşmayan faaliyetlerde bulunabilmelerinin onayı için gereken iznin verilmesi.”
[10] TTK Madde 620; önemli Kararlara ilişkin bkz. TTK Madde 621
[11] TTK Madde 618: “Şirket sözleşmesi oy hakkını, itibarî değerden bağımsız olarak her esas sermaye payına bir oy hakkı düşecek şekilde de belirleyebilir. Bu hâlde en küçük esas sermaye payının itibarî değeri, diğer esas sermaye paylarının itibarî değerleri toplamının onda birinden az olamaz. Oy hakkının esas sermaye paylarının sayısına göre belirlenmesine ilişkin şirket sözleşmesi hükmü aşağıdaki hâllerde uygulanmaz:
- a) Denetçilerin seçimi.
- b) Şirket yönetimi ya da onun bazı bölümlerinin denetimi için özel denetçi seçimi.
- c) Sorumluluk davası açılması hakkında karar verilmesi.”
[12] TTK Madde 595
[13] TTK Madde 598
[14] TTK Madde 593
[15] Pulaşlı, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi Cilt II, İstanbul 2015, s.2189
[16] Bilgili, Fatih/Demirkapı, Ertan: Şirketler Hukuku, Bursa 2013, s. 720
[17] TTK Madde 625 uyarınca müdürler, yasanın ve esas sözleşmenin genel kurula görev ve yetki vermediği bütün konularda görevli ve yetkili olduğundan limited şirkette nama yazılı pay senedi çıkarılması konusunda yetki TTK Madde 616 uyarınca genel kurulun devredilemez yetkileri arasında sayılmayıp başkaca bir hüküm ile de genel kurula bu konuda yetki verilmediğinden- aksi esas sözleşmede öngörülmedikçe nama yazılı pay senedi çıkarılması müdürlere aittir
[18] TTK Madde 593
[19] Tekinalp, Ünal: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, Tek Kişi Ortaklığı, Anonim ve Limited Ortaklıklar, Ortaklıklar Topluluğu, Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirme, İstanbul 2015, s. 548, s. 369;
[20] TTK Madde 593 Gerekçesi
[21] Geçici ilmühaberler yasada anonim şirketler için öngörülmüş olup hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla çıkartılan menkul kıymetlerdendir. Hisse senedinin yerini tutmak üzere, bir ara devre için çıkarılan ilmühaberler hisse senedinin yerini tuttuğu için pay sahipliği haklarını da içermektedir. Sahiplerine genel kurul toplantılarına katılmak, oy kullanmak, kar payı almak gibi pay sahipliği haklarını kazandıran ilmühaberler, ilgili anonim şirketçe hisse senetleri düzenlenip ortaklara teslim edildiği anda geçerliliğini kaybetmektedir. Geçici ilmühaber çıkarmak için, herhangi bir kurumdan izin almaya gerek yoktur. İlmühaberlerin, hukuken bir hüküm ifade edebilmesi, başka bir anlatımla hisse senedi gibi kabul edilebilmesi için, anonim şirketin yönetim kurulu başkanı ve bir üye tarafından imzalanıp, hissedarlara “imza karşılığı” teslim edilmesi yeterlidir. Limited şirket hükümlerinde anonim şirketlere geçici ilmühaberler açısından atıf yapılmadığından limited şirketler için geçici ilmühaber çıkarılması mümkün değildir.
[22] İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 9.6.2011 tarih ve 176300-226 Sayılı Özelgesi. http://www.ticaretkanunu.net/izmir-vergi-dairesi-baskanliginin-9-6-2011-tarih-ve- 176300-226-sayili-ozelgesi/
[23] Bunun başlıca nedeni ise limited şirket ortaklık paylarının hisse senedine bağlanamamasıdır. Bu nedenle, hisse satış ihtimali bulunan limited şirketlerin ivedilikle anonim şirkete dönüştürülmesi veyahut hisse satış ihtimali bulunan yeni kurulacak şirketlerin anonim şirket olarak kurulmasını tavsiye edilmektedir.
[24] Gelir Vergisi Kanunu (GVK) Mükerrer Madde 80/4
[25] Katma Değer Vergisi Kanunu Madde 1